Kamu Emekçileri Sendikaları Konfederasyonu’nun (KESK), Elektrik Üretim A.Ş.’de çalışan bir üyesi için 2012 yılında açtığı davayla başlayan kamu çalışanlarının 30 yılın üzerindeki hizmetlerine karşılık ilave emekli ikramiyesi ödenmesi mücadelesinde yeni bir aşamaya geçildi. 2015 yılından sonra emekli olanlar, 30 yılın üzerindeki hizmetleri için ikramiyelerini almaya o tarihten itibaren başlamışlardı. Gazete Habertürk'ten Ahmet Kıvanç ve Tahsin Akça'nın haberine göre, daha önce emekli olanlar ise açtıkları davalarda hayal kırıklığı yaşamışlardı. İlave emekli ikramiyesi ödemeleri, 27 Ocak 2017 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan bu yasaya göre gerçekleşiyor. Devlette 30 yıldan fazla çalıştıktan sonra 2015 yılından önce emekli olan 130 bin kişiye mart ayında 700 milyon lira ilave ikramiye ödenecek. Yıl içerisinde toplam 408 bin kişiye ödeme yapılacak. Toplam ödeme tutarı 2.5 milyar liraya ulaşacak. 7.500 LİRAYI AŞAN KISIM BİR YIL SONRA ÖDENECEK SGK, ilk etapta, yasa çıkmadan önce başvuran ya da dava açanlarla 17 Mart 2017 tarihine kadar başvuranların dosyalarını inceledi. Hak sahiplerinin, emekli oldukları tarih itibarıyla almaları gereken ikramiye tutarını hesaplayan SGK, hesaplanan tutarları, emekli aylıklarının yatırıldığı hesaplara gönderdi. İlave emekli ikramiyesi için bir yıllık başvuru süresi tanındı. Kanun 27 Ocak 2017 tarihinde yürürlüğe girdiği için, başvuru süresi 26 Ocak 2018 tarihinde sona erecek. İlave emekli ikramiyesinden, 7 Ocak 2017 tarihinden önce emekli olan veya vefat eden memur emeklilerinin kendileri veya kanuni vârisleri yararlanacak. Bunlara, 30 yılı aşan her tam yıl için emekli ikramiyesi ödenecek. İkramiye, görevin sona erdiği tarihteki emekli keseneğine esas aylık unsurları ve katsayılar dikkate alınarak ve başvuru yapıldıktan sonraki üç ay içinde yapılacak. İkramiyenin 7 bin 500 liraya kadar olan kısmı ilk yıl, kalan kısmı ise ilk ödeme tarihinden itibaren hesaplanacak kanuni faiziyle birlikte bir yıl sonra aynı ayda ödenecek. KİME NE KADAR EK İKRAMİYE VERİLECEK? Rakamlar 1 yıl içindir. 1 hizmet yılı için ödenmesi gereken ikramiye, 50 TL ve altında olanlar için hesap 50 TL’den yapılacak. Sadece 1 yıllık ikramiye alacağı varsa 100 TL’den hesaplanacak. 2014’TE EMEKLİ OLAN ÖĞRETMEN YILLIK 2 BİN 102 LİRA ALACAK Ödenecek ikramiye tutarları, emekli olunan tarihteki katsayılar dikkate alınarak yapılacak. 1996 yılından önceki yıllık ikramiye tutarları 50 liranın altında olduğu için bu tarihten önce emekli olan kişilere her yıl için 50 lira tutarında ikramiye verilecek. Bir kişi için verilecek ikramiye tutarı 100 liradan az olamayacak. Emekli olunan tarih günümüze yaklaştıkça alınacak ikramiye tutarı yükselecek. Örneğin 1 Temmuz 1996 tarihinde 40 yıl hizmetle emekli olan bir öğretmen normalde sadece 381 lira ikramiye alabilecekti. Yasadaki “Bir yıl için ödenecek ikramiye tutarı 50 TL ’den az olamaz” kuralı dolayısıyla bu öğretmene 500 lira ikramiye ödenecek. 1 Ocak 2014 tarihinde 40 yıl üzerinden emekli olmuş bir öğretmen ise her bir yıl için 2 bin 102.30 lira olmak üzere, toplam 21 bin 23 lira ikramiye alacak. ÖLENLERİN MİRASÇILARI DA ALABİLECEK Devlette 30 yıl çalıştıktan sonra emekli olanlardan hayatını kaybedenler için de hak sahiplerine ikramiye verilecek. Emeklilik sonrası hayatını kaybedenler adına hesaplanacak ikramiyeler vârislerine ödenecek. Görevleri sırasında hayatını kaybeden memurlar adına tahakkuk ettirilecek emekli ikramiyesi ise ölüm tarihinde aylık alan dul ve yetimlere yapılacak. ESKİ BAŞVURULAR YENİ BAŞVURU SAYILACAK Yasa çıkmadan, 27 Ocak 2017’den önce SGK’ya ilave emekli ikramiyesi için başvuran ve dava açmamış olanların eski başvuruları, 27 Ocak’ta yapılmış kabul edilecek. Bunların yeniden başvurması gerekmiyor. ‘ÇOK GEÇ’ DİYEN EV KADININA EMEKLİLİK TEKLİFİ Yıllarca ev işleri ve çocuklarıyla ilgilenen ancak sigorta ve dolayısıyla emeklilik elde edemeyen kadınlar için CHP Antalya Milletvekili Niyazi Nefi Kara’nın, TBMM Başkanlığı’na sunduğu yasa teklifi, ‘Artık çok geç’ diye düşünen kadınlar için bu konuyu yeniden gündeme getirdi. Çünkü, Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi ile Kara, 15 milyona yakın ev kadınını ilgilendiren bu konu için evlilikte en az 25 yılı tamamlama şartı koyarak yeni bir boyut getirmiş. ‘PEŞİN ÖDEYEREK’ Teklife göre, SGK ile bağı olmayan kadınlardan, evliliklerinde en az 25 yılını tamamlayanlar, aylık ve gelir almaya hak kazanmamış olanlar, kanunda belirlenen yaş sınırı ve prim gün sayısı şartları dikkate alınmak kaydıyla kanunda belirlenen kazanç sınırları içinde hesaplanacak tutarları peşin ödeyerek veya borçlanarak yaşlılık aylığı almaya hak kazanabilecek. Kara, teklifinin gerekçesinde ise “Bu kanun teklifiyle düşük gelirli hanelerde primleri ödeme imkânı olmadığı için herhangi bir şekilde sigortalı olamayan ve belli bir süre sigortalı olarak sosyal güvenlik sisteminde kaydı bulunduğu halde şu an sigorta ile bağı bulunmayan ve prim ödeyemeyen ev kadınlarının yaşlılık aylığı alabilmelerinin önü açılmaktadır” demiş. EVDE NAKIŞ, ÖRGÜ YAPAN AYDA 153 LİRA AZ PRİM ÖDER Ev kadınları eğer evde, dokuma mamulleri, örgü, dantel, nakış işleri ve turistik eşya, hasır, sepet gibi ürünleri üretiyorsa isteğe bağlı sigortada daha az prim ödeyerek daha çok prim günü elde etme şansına sahip. Bunun için Maliye’ye gidip Gelir Vergisi’ne tabi olmadığına dair yazı alması yeterli. Yasaya göre evde üretim yapan kadınlar 568 lira aylık prim yerine, 22 gün karşılığı olan 415 lira prim ödeyerek 30 günlük prim ödemiş gibi hak kazanabiliyor. BUGÜN İSTEĞE BAĞLI SİGORTA İLE EMEKLİ OLMA ŞANSI VAR Teklifin Meclis’te karşılık bulup bulamayacağı henüz meçhul ancak, 5510 sayılı mevcut kanunda ev kadınlarına emeklilik yolunu açan bir düzenleme ‘isteğe bağlı sigorta’ kapsamında mümkün. Bir işyerinde zorunlu sigorta kapsamında çalışmıyor ya da 30 günden az çalışıyorsa, maaş almıyorsa ‘isteğe bağlı sigorta’ ile primini ödeyerek emekli olabiliyor. Yani eksik günleri isteğe bağlı ile tamamlama şansı var. Bunun için ödenmesi gereken prim ise brüt asgari ücrete (1777 TL ) göre belirleniyor. İsteğe bağlı sigortalı olmak isteyen ev kadınları ‘en az’ bu rakamın yüzde 32’si kadar yani 568 lira prim ödemek zorunda. Tabii istenirse emekli aylığının daha fazla olması için daha yüksekten de prim ödenmesi mümkün. İsteğe bağlı sigortalılar Bağ-Kur sigortalısı olarak kabul ediliyor. Yani 9 bin gün prim ödemek zorunda. Emeklilik için 58 yaşını da doldurmak gerekiyor. Ancak emeklilik öncesi son 3.5 yılda işçi olarak çalışanlar 7 bin 200 gün üzerinden emekli olma şansı yakalayabilir.